Muzeum Techniki i Włókiennictwa

Muzeum Techniki i Włókiennictwa, będące oddziałem Muzeum w Bielsku-Białej, utworzono w 1979 roku, a otwarto dla publiczności 2 grudnia 1996 roku. Powstało w oparciu o eksponaty Działu Tkactwa ówczesnego Muzeum Okręgowego oraz maszyny i urządzenia pozyskiwane z miejscowych zakładów włókienniczych. Do 1995 roku placówka nosiła nazwę Muzeum Techniki Włókienniczej, ponieważ jednak poza eksponatami z dziedziny przemysłu tekstylnego gromadzono tu przedmioty związane z innymi działami szeroko rozumianej techniki (m.in. sprzęt sportowy, radiowo-telewizyjny, gospodarstwa domowego), zmieniono ją na obowiązującą obecnie. Pierwotnie dla celów ekspozycji przeznaczono budynki Zakładów Przemysłu Wełnianego (ZPW) Rytex przy ulicy 1 Maja 20, jednak ostatecznie Muzeum w 1983 roku ulokowano w dawnej fabryce sukna Büttnerów przy ulicy Sukienniczej 7. Wejście dla zwiedzających znajduje się od strony placu Żwirki i Wigury.

Założycielem zakładu był bielski sukiennik Karol Traugott Büttner (1833-1884), który w 1868 roku kupił parterowy dom z ogrodem na rogu ulicy Sukienniczej i dobudował do niego dwupiętrowy budynek z oficynami przy ulicy 1 Maja 8, gdzie produkował tkaniny wełniane w ramach cechu sukienniczego. W 1884 roku przedsiębiorstwo odziedziczyli bracia Karol Teodor (1863-1932) i Gustav Adolf (1865-1933) Büttnerowie, po czym przekształcili je w fabrykę sukna. W 1889 roku wzniesiono nowy budynek fabryczny przy ulicy Sukienniczej, zbudowano kotłownię i wprowadzono napęd parowy, w 1900 roku dobudowano dwupiętrową halę od strony północno-zachodniej. Rozwój przestrzenny zakładu zakończono w latach 1906-1907, kiedy to nabyto ślusarnię przylegającą do fabryki od zachodu, przebudowano ją i połączono z dotychczasowymi obiektami, ujednolicając zarazem zachodnią elewację budowli do postaci, jaką znamy obecnie.

Na początku lat trzydziestych XX wieku firmę przejęli Karol August Büttner, dr Paweł Maurycy Büttner, Herbert Oskar Büttner, Jan Karol Büttner i Erwin Kerger. W okresie międzywojennym uruchomiono również tkalnię dywanów. Do firmy Synowie Karola Büttnera należał zakład macierzysty przy ulicy 1 Maja 8 oraz zakład filialny w Białej (dawna fabryka sukna Krebok & Then należąca do Büttnerów od około 1910 roku). Korzystano też z farbiarni Kergera w Białej.

Po II wojnie światowej zakład przy ulicy 1 Maja 8 wchodził w skład ZPW im. Leona Laska, później znany był jako Bewelana. W 1983 roku część pomieszczeń fabryki przeznaczono dla Muzeum Techniki i Włókien-nictwa. 1992 roku rozpoczęto szeroko zakrojone prace remontowe, w 1996 otwarto pierwszą część ekspozycji na parterze, a w rok później udostępniono dla zwiedzających piętro budynku.

Aktualnie ekspozycja zajmuje dwie kondygnacje. Na parterze prezentowane są maszyny i urządzenia pracujące w przędzalniach wełny, odrębne ekspozycje poświęcone są pożarnictwu (m.in. zabytkowe konne wozy strażackie) oraz technice drukarskiej. Na piętrze, w sali tkalni, zgromadzono liczne krosna tkackie. Druga sala ukazuje zespół maszyn do wyrobu kapeluszy, maszyny służące do wykańczania tkanin w dziale apretury, dawne pralnice, magle i maszyny do szycia. Trzecia z sal to tzw. Przygotowalnia, gdzie przędzę przygotowywano do pracy na krosnach. Sąsiaduje z nią przeszklony kantor mistrza.

Kolekcja muzealna obejmuje ponadto zbiór próbek tkanin miejscowych zakładów włókienniczych, urządzenia do drukowania tkanin (klocki i wałki drukarskie) oraz radioodbiorniki i telewizory, gramofony i magnetofony, płyty gramofonowe, sprzęt fotograficzny, sportowy (zwłaszcza narciarski), maszyny liczące i do pisania. Zawiera również sprzęt gospodarstwa domowego (żelazka, wagi, pralki, maszyny do szycia, formy do ciasta, maszynki do mięsa).

W księgozbiorze Muzeum znaleźć można wiele prac fachowych poświęconych technice włókienniczej, wydanych w XIX i XX wieku (podręczniki, leksykony, opracowania historyczne).

Jest też kolekcja filmów dydaktycznych na taśmach 35 i 16 mm, dotyczących przemysłu metalowego oraz pożarnictwa.